Na podstawie angielskiego streszczenia Osebergfunnet IV Tekstilene. Ilustracje pochodzą z Fotoportalen Unimus (link w części “Research sites”).

Tapiserie

s. 371 – 373

Większość kobiet na tapiseriach ma na sobie płaszcz, którego róg z boku jest skierowany do dołu. Po obu stronach tego rogu 2 trójkąty przedstawiają długą suknię. W niektórych przypadkach widoczny jest długi rękaw sukni oraz wąski pasek przy szyi.
Według autorów strój kobiecy przedstawiony na tapiseriach składał się z lnianej sukni spodniej, wełnianej sukni na szelkach i wierzchniego płaszcza (szala).

Strój mężczyzn jest bardziej zróżnicowany:
– krótka koszula lub tunika sięgająca kolan lub połowy uda, z paskiem i długie wąskie spodnie;

– tunika o podobnej długości i nogi zakryte długą tuniką z rozcięciem lub szerokimi, krótkimi spodniami; [nie wiem, czemu autorzy opisują je jako “krótkie”]
– podobny strój z dodatkowym okryciem wierzchnim bez rękawów;
– długie spodnie, górna część ciała zakryta szerokim okryciem (płaszczem), którego 2 rogi są skierowane ku dołowi.

Autorzy zwracają uwagę na podobieństwo podstawowego stroju męskiego do znalezisk z Thorsbjerg (tunika i spodnie) oraz na coś, co może być szeroką koszulą noszoną pod tuniką, z widocznym jedynie dołem, lub mogą to być szerokie spodnie do kolan.

Na tapiseriach znajdują się również męskie i żeńskie postacie przebrane za zwierzęta lub w hełmach z rogami. Często niosą miecz, ale trzymany za głownię.

Krajki

s. 383 – 387

Wydaje się, że 99,9% krajek znalezionych w tym pochówku jest najpewniej związanych z tapiseriami (są to wykończenia brzegów). Użycie jako element stroju na własne ryzyko 😉

Tekstylia funkcjonalne

s. 390 – 392

Do tej grupy zaliczono 965 fragmentów. Sploty obejmują: płócienny, skośny, “diament”, jodełkę, “gazę” i soumak.

Wszystkie włókna roślinne uległy rozkładowi i są widoczne jedynie w postaci czarnej rdzy na innych tekstyliach. Ilość tego osadu wskazuje, że musiało ich być dużo.

Wełna

Splot płócienny:
– czerwony, 45Ba, 27/14 nitek/cm2
– czerwony, 12L1, 20-26/13-16 nitek/cm2. Podobny splot w grupie N, mogła być krata, mógł być niebieski

Splot skośny:
– 387 fragmentów (grupy B (7-12/5-7 nitek/cm2), C (12-18/8-13 nitek/cm2), E i G (8-10/5-8 nitek/cm2), I (14-23/6-14 nitek/cm2) i L (13-26/10-16 nitek/cm2))
– grupa I i L: większość beżowa i brązowa, prawdopodobnie naturalnie, ale 2 fragmenty były niebieskie

Splot skośno-krzyżowy (łamany diagonalny):
– grupy AI (4-7/7-10 nitek/cm2), AII (5-8/7-10 nitek/cm2) i K, 366 fragmentów
– możliwe, że AI – AII były “drapane”; a K – spilśnione
– oryginalnie prawdopodobnie białe, beżowe i brązowe

Jodełka:
– jeden fragment – 29 D nr 15, grupa N
– 48/20 nitek/cm2
– czerwony

Diament:
– grupy O, P, N (10-29/10-17 nitek/cm2), R
– grupa O: 13 fragmentów, prawdopodobnie z jednego materiału. 51-64/20-22 nitek/cm2. Kolor brązowoczerwony (alizaron). Być może jest to moher (tkanina jest lekka, przewiewna, przypomina jedwab, mimo gęstego splotu)
– grupa P: 60 fragmentów, zły stan uniemożliwia analizę. Wykryto alizaron.
– grupa N: 13-14 fragmentów, intensywny czerwony kolor. 33-43/20 nitek/cm2. Podobne do grupy P.
– grupa R: 12 fragmentów, w niektórych wykryto indygo (barwnik, nie roślina; w grobie znaleziono nasiona urzetu barwierskiego)

Gaza:
– grupa S, 9 fragmentów. Chodzi tu o tzw. “sprang”, który tu akurat (w Oseberg) sprangiem klasycznym jednak nie jest – omówię w oddzielnym artykule.
– fragmenty przylegają do fragmentów z grupy L, a niektóre odbiły się na pierzu

Soumak:
– grupa N. Wg Geijer technika “oriental soumak”. Omówię w oddzielnym artykule.

Szwy i hafty:

– hafty znaleziono na 3 fragmentach wełnianej tkaniny 12L1, w grupie N i na 45Bb z tej samej grupy
– hafty znaleziono na małych fragmentach, 3-5 cm2. Są bardzo zniszczone, co utrudnia analizę.
– ścieg sznureczek
– na fragmencie 45Bb: 3 różne wełniane nici, prawdopodobnie w różnych kolorach, włóczka skręcona z 2 nici. Podobne do “Schlingelstich” wg Geijer.
– fragment 12L1 nr 3: 5 kółek z włóczki skręconej z 2 nitek. 1 nitka stanowi “rdzeń”, druga ją oplata, mocując ją do tkaniny.
– kilka haftowanych fragmentów jest przyszytych do innego fragmentu materiału, wełny lub jedwabiu (?), hafty występują zawsze wzdłuż szwu łączącego fragmenty.

Filc:
– 2 fragmenty sprasowanej wełny, 2 mm grubości, prawdopodobnie sprasowane przypadkowo – być może była to luźna wełna w bucie.

Strój

s. 393

Strój 1
– wysoka jakość, czerwony kolor. Splot diamentowy z grupy O, splot płócienny 45B – fragment przyszyty do innej wełny w splocie płóciennym (12L1, z miniaturowym haftem), splot diamentowy z grupy P w kolorze czerwonym;
– z powodu braku jakiejkolwiek biżuterii nie można stwierdzić, czy “królowa” miała na sobie suknię fartuchową. Badacze skłaniają się raczej ku opinii, że nie miała, podobnie jak w przypadku najbogatszych grobów z innych terenów. Na podstawie badań I. Hagg można podejrzewać, że kobieta miała na sobie tunikę charakterystyczną dla arystokratek w Europie Środkowej. Mogły być na niej naszyte aplikacje z jedwabiu;
– na wierzchu mogła mieć otwarte okrycie z czerwonej wełny o splocie diamentowym z grupy P, również z aplikacjami z pasków jedwabiu.

Strój 2
– fragmenty wskazują, że była ubrana podobnie w tunikę, ale w kolorze niebieskim, z 2 rodzajów materiału – wełny o splocie diamentowym z grupy R i materiału z grupy L. Na wierzchu tego mogła mieć tunikę z naturalnie brązowej wełny o splocie skośnym, z grupy L.

Jedwab

s. 394 – 398

Znaleziono około 110 fragmentów jedwabiu, z czego 80 to proste długie paski o łącznej długości 800 cm. Większość z nich ma 10-20 cm długości, a brzeg 4-5 mm jest zawinięty. Oryginalnie były przyszyte jedwabną nitką szwem fastrygowym. Szerokość widocznego fragmentu wynosiła około 1 cm. Po rozłożeniu na płasko najszerszy pasek ma 2,5 cm. Były odcinane wzdłuż nitek osnowy (pionowo).
Jedwab w technice samitum, 18-20 nitek osnowy/cm. Fragmenty pochodzą z co najmniej 15 różnych tkanin.
1 – czerwony, zielony i prawdopodobnie biały. Kaczki sasanidzkie. 7-9 wiek, produkcja perska (dotyczy tkanin 1-7).
2 – brązowy, czerwony.
3 – żółty, brązowy (biały, czerwony?)
4 – żółty, brązowy, oryginalnie pewnie biały i czerwony (jw.)
5 – czerwony, 2 odcienie brązowego (biały i żółty?)
6 – czerwony, 2 odcienie brązowego (jw.)
7 – czerwony, 2 odcienie brązowego (jw.)

8 – -||- [geometryczne?]
9 – -||-
10 – -||-
11 – czerwony, żółtobiały, jasno i ciemnobrązowy

12 – fragment z motywem prawdopodobnie sceny polowania, około 50 cm średnicy motywu. Człowiek w zielonej tunice z czerwonym clavi  orbiculi i żółtymi perłami. Tło jest czerwone. Brzeg ma 4,3-4,5 cm szerokości, z czerwonym i zielonym wzorem na żółtym tle. Wewnętrzna krawędź jest zielona z żółtymi (lub białymi) i czerwonymi perłami. Zewnętrzna krawędź czerwono-żółta. Wzór na okręgu to kwiaty w kształcie serca. Styl bizantyjski.
13 – -||-
14 – jasnobrązowy, ciemnobrązowy, prawdopodobnie fragment koła (wzór)
15 – jasnobrązowy, ciemnobrązowy (oryginalnie jasnoczerwony i szarozielony)

[wzór podobny do powyższego z Muzeum Watykańskiego (7 wiek, sasanidzki)]

Oprócz podłużnych pasków znaleziono 16 fragmentów o innym kształcie. 4 mają kształt rombów lub liści. Jeden z liści znajdował się na końcu długiego paska jedwabiu, dwa liście w pobliżu.

Jeden fragment ma kształt półksiężyca. Dwa dość długie paski zostały wycięte tak, że środkowa część zwęża się na długości około 1/3 całości. Znaleziono dwa paski równej długości, obrębione na wszystkich bokach, górne końce nałożone na siebie i zszyte (tworzą literę V).

Wszystkie fragmenty jedwabiu znaleziono luzem, nieprzylegające do materiału, do którego były początkowo przyszyte. Dedekam zapisał, że wszystkie miały na spodzie “czarną rdzę”, co oznacza, że mogły być przyszyte do tkaniny pochodzenia roślinnego. Niektóre z pasków jedwabiu prawdopodobnie ozdabiały strój z czerwonej wełny. Z związku z powyższym podejrzewa się, że co najmniej dwa elementy ubioru były ozdobione paskami jedwabiu (jeden lniany i jeden wełniany).

W IX wieku trzy typy ubrań były ozdabiane paskami jedwabiu: tuniki, dalmatyki i kaftany.
Tuniki były ozdabiane pionowymi paskami od ramion do dolnej krawędzi (clavi), mogły mieć również ozdoby wokół rękawów i wzdłuż dolnej krawędzi. Orbiculi to owalne, okrągłe lub kwadratowe elementy ozdobne, naszywane w różnych miejscach na tunice.
Dalmatyki były długie, z szerokimi rękawami, zdobione w podobny do tunik sposób.
Krój kaftanów był dopasowany. Kaftany znalezione w Egipcie (5-6 wiek) były ozdobione paskami jedwabiu wzdłuż szwów, wokół szyi, wzdłuż przednich krawędzi, wzdłuż dolnej krawędzi i wokół krawędzi rękawa.
[Nie wiem, czy to nie nadmierne uproszczenie, ale większość tunik wydaje się być rozkloszowana ku dołowi (z przecięciami lub bez), a dalmatyki są proste, ale bardzo szerokie, a rękawy mają różne – czasem szerokie, czasem wąskie]

Być może wszystkie fragmenty jedwabiu zdobiły to samo ubranie (być może więcej). Na niektórych fragmentach pozostały ślady po styczności z brązem.

Jedwabne hafty

s. 399 – 401

Można je podzielić na dwie grupy, według rozmiaru i zastosowania. Pierwsza obejmuje kilka niewielkich, prostokątnych kawałków pociętych na paski o szerokości 3-4 cm. Brzegi są zawinięte i przyszyte na spodzie (szwy zakrywają część haftu), co oznacza, że początkowo zostały wykonane w innym celu.
Druga grupa obejmuje większe fragmenty, z tym samym ornamentem.
Wszystkie hafty wykonano wielokolorowymi jedwabnymi nićmi na materiale, który się nie zachował (prawdopodobnie len).
Szwy obejmują: sznureczek (ścieg wodny, żyłka), atłasek (ścieg płaski), ścieg kładziony (ang. couching, patrz pod artykułem) i rozłupany.
12B1 – słynne dwa jelenie (czy sarny czy inny czworonóg). Po lewej ślady trzeciego. 5,6 cm długości i 3 cm wysokości. Obrębione czerwoną jedwabną nicią wzdłuż górnej krawędzi.
12B2 – motyw gryfa (lub kwiatka) i winorośli. 6,5 cm długości, 3 cm szerokości. Ciemnobrązowy kontur gryfa (lub kwiatka), czerwone wypełnienie i tło.
12B3 – krzyż z ptakami; 5,4 x 3,3 cm.

12B4 – wzór geometryczny, 4,5 x 4 cm.

29B – wzór geometryczny, 3,8 x 2,5 cm, możliwe że ten sam co 12B4
12B5 – motywy spiralne i roślinne. 14,5 x 8 cm. Wydaje się, że był to ciągły wzór, w którym 4 paski każdej spirali przechodzą do 4 sąsiadujących spirali.

12L1 – motywy spirali i roślinne. Fragment powiązany z 12B5. Na tym fragmencie widoczne prawdopodobne zakończenie wzoru – krajka tabliczkowa (5 mm szerokości, częściowo jedwabna). Ślady po szwie świadczą o tym, że krajka była naszyta na haft. Pod kątem prostym do krajki brzeg haftu jest zakończony paskiem jedwabiu (samitum) o szerokości 5-6 mm (zachowało się 3 cm).
12L1b, 12B6 (6 x 5,5 cm) należą prawdopodobnie do tego samego haftu z motywami roślinnymi i spiralami. 12L2 również prawdopodobnie należy do tej grupy, możliwe ślady po krajce tabliczkowej.
12G – jasnobrązowe nici jedwabne, ślady po ściegu sznureczku i innym niezidentyfikowanym ściegu, 4,5 x 1 cm.
12B – niezidentyfikowany haft z czerwonych i obecnie szarych nici, 2 x 3 cm.

Fragmenty prostokątne z obszytymi brzegami służyły prawdopodobnie do ozdobienia ubrania. Fragmenty z motywami roślinnymi i spiralami są prawdopodobnie częścią pojedynczego fragmentu o długości co najmniej 50 cm.

_____________________________________________________

(O aplikacjach w oddzielnym artykule)

Co najmniej 1 brzeg wykończony przyszytym sznurkiem ze skręconych nici (w grupie AI).

haft nakładany: